अध्ययन निष्पत्ती म्हणजे काय
what is learning outcome?
✳️ अध्ययन निष्पत्ती म्हणजे काय.? :-👇
विद्यार्थ्याने विषय शिकल्यानंतर काय साध्य झाले पाहिजे त्याला कोणती कौशल्ये आत्मसात झाली पाहिजे कुठल्या क्षमता विकसित झाल्या पाहिजे यालाच learning outcomes किंवा अध्ययन निष्पत्ती असे म्हणतात. शैक्षणिक सत्राच्या शेवटी विद्यार्थ्यांनी कोणकोणत्या क्षमता आत्मसात केल्या ? हे पाहायला पाहिजे. ह्या क्षमता म्हणजेच अध्ययन निष्पत्ती होय.वर्गाच्या प्रत्येक वर्षीच्या क्षमता ठरवलेल्या असतात. वर्षाच्या शेवटी मुलांनी या क्षमता अवगत करणे आवश्यक असते. मुलांनी त्यात प्रवीण असायला हवे, अशा बाबतीत अध्ययन निष्पत्ती साध्य झाल्या असे म्हणता येईल.
🔰 अध्ययन निष्पत्ती कृती आराखडा.👇
अध्ययन निष्पत्ती साध्य होण्यासाठी त्या त्या वर्गाच्या अध्ययन निष्पत्तीचा अभ्यास असायला हवा. त्यावर आधारित कोणते अध्ययन अनुभव मुलांना देता येणे शक्य आहे याचा विचार करायला हवा.अध्ययन निष्पत्ती व छोट्या छोट्या कृतींचा मेळ वर्गाच्या स्तरावर घातला पाहिजे.
✳️ अध्ययन निष्पत्ती :-
इयत्ता 6वी, विषय-मराठी
1) विविध प्रकारचे आवाज (उदा., पाऊस, वारा, रेल्वे, बस, फेरीवाला इत्यादी.) ऐकण्याचा अनुभव, विविध पदार्थांच्या चवी इत्यादींबाबतचे अनुभव स्वत:च्या शब्दांत सांगतात.
2) पाहिलेल्या व ऐकलेल्या घटना (उदा., स्थानिक सामाजिक घटना, कार्यक्रम) यांविषयी न अडखळता बोलतात, प्रश्न विचारतात, मत मांडतात
3) पाहिलेल्या, ऐकलेल्या गोष्टी/घटना/मुद्दे स्वतःच्या भाषेत कथन करतात, लिहितात. उदा., अपूर्ण गोष्ट पूर्ण करणे, प्रसंगाचे वर्णन करणे.
4) रेडिओ, दूरदर्शन, वर्तमानपत्रे, इंटरनेट यांद्वारे पाहिलेल्या, ऐकलेल्या घटना स्वत:च्या शब्दांत मांडतात.
5) भिन्न वेळी आणि भिन्न विषयासंबंधी इतरांनी सांगितलेल्या गोष्टी समजून घेतात, स्वतःच्या भाषेत सांगतात.
6) आपल्या परिसरातील विभिन्न लोककथा आणि लोकगीते, बोलीभाषा जाणून घेऊन त्यांबद्दल चर्चा करतात, माहिती मिळवतात, आस्वाद घेतात, संग्रह करतात.
7) स्वत:पेक्षा भिन्न असलेल्या भाषा, खाण्यापिण्याच्या सवयी, राहण्याच्या सवयी यांतील विविधतेविषयी चर्चा करतात.
8) पाठ्यघटकांचे सूक्ष्म वाचन करून त्यातील प्रमुख मुद्द्यांचा शोध घेतात, त्यातील वैशिष्ट्ये शोधतात, अनुमान व निष्कर्ष काढतात.
9) मराठी भाषेतील विविध साहित्यप्रकार (बातम्या, वृत्तपत्रे, कथा, मासिके, इंटरनेटवर प्रसिद्ध होणारे साहित्य) समजपूर्वक वाचून स्वत:ची आवडनिवड सांगतात, मत देतात, सूचना करतात.
10) मराठी भाषेची वैशिष्ट्ये जाणून घेऊन त्याचा आनंद घेतात. उदा., कवितेची गेयता, कथेतील/निबंधातील वाक्प्रचार, म्हणी, सुविचार इत्यादी.
11) विभिन्न साहित्यप्रकारांत लिहिलेल्या लेखनसाहित्याचे
आरोह-अवरोहासह व योग्य गतीने वाचन करतात.
12) नव्या शब्दांविषयी जिज्ञासा व्यक्त करतात. त्या शब्दांचे अर्थ जाणून घेण्यासाठी शब्दकोशाचा वापर करतात, स्वतःचा शब्दकोश तयार करण्याचा प्रयत्न करतात.
13) विविध कला (उदा., हस्तकला, वास्तुकला, कृषिकला, नृत्यकला, चित्रकला) यांसंबंधी जिज्ञासा व्यक्त करतात आणि त्याचा आनंद घेतात.
14) इतरांनी सांगितलेले व अनुभवलेले अनुभव आवश्यकतेनुसार लिहितात. उदा., चौक, बसस्थानक, रेल्वेस्थानक इत्यादी. सार्वजनिक ठिकाणांवरील अनुभव.
15) सार्वजनिक ठिकाणच्या सूचना समजपूर्वक वाचतात.
16) विविध विषयांसाठी विविध उद्देशांसाठी लेखन करताना विरामचिन्हांचा योग्य वापर करतात.
17) वेगवेगळ्या प्रसंगी, वेगवेगळ्या उद्देशांनुसार लिहिताना शब्द, शब्दसमूह, वाक्य, वाक्प्रचार, म्हणी यांचा योग्य वापर करतात.
18) पाठ्यविषय (पाठ, कविता, विनोद, गाणी इत्यादी.) लक्षपूर्वक ऐकून त्यांचा आनंद घेतात. त्यांच्या ध्वनिफिती समजपूर्वक ऐकतात.
19) कविता, गाणी अभिनयासह व योग्य आरोह-अवरोहासह आनंददायी पद्धतीने म्हणतात.
20) घर व परिसरातील मोठ्या माणसांच्या संवादात, चर्चेत सहभाग घेतात, स्वत:चे विचार स्पष्टपणे मांडतात.
21) शाळेतील विविध सहशालेय उपक्रमांत सहभागी होतात.
22) पाठ्यपुस्तक व पाठ्येतर साहित्याचे अर्थानुसार समजपूर्वक प्रकट वाचन करतात. दिलेल्या वेळेत योग्य गतीने समजपूर्वक मूकवाचन करतात.
23) वर्तमानपत्रे, मासिके व पुस्तके यांतील बालसाहित्याचे समजपूर्वक वाचन करून आस्वाद घेतात, संग्रह करतात.
24) परिच्छेदाचे अचूक अनुलेखन व श्रुतलेखन करतात.
25) आपल्या परिसरातील व्यक्तीचे शब्दचित्र रेखाटतात.
26) दिलेल्या उताऱ्याचे समजपूर्वक वाचन करून त्याचे परिच्छेद करतात, तसेच त्यास योग्य शीर्षक देतात.
27) संग्रहित साहित्यातील सुविचार, कथा, विविध विषय इत्यादी
परिपाठात सादर करतात.
28) व्याकरण घटकांची माहिती घेतात व त्यांचा लेखनात योग्य वापर करतात. उदा., नामांचे प्रकार, सर्वनामांचे प्रकार, विशेषण व विशेष्य, विशेषणांचे प्रकार, क्रियापदांचे प्रकार, शुद्धलेखनाचे नियम इत्यादी.
✳️ अध्ययन निष्पत्ती :-
इयत्ता सहावी, विषय-हिंदी
1) विभिन्न प्रकार की ध्वनियों, सामाजिक संस्थाओं, परिसर एवं सामाजिक घटकों के संबंध में जानकारी तथा अनुभव को प्राप्त करने हेतु वाचन करते हैं तथा सांकेतिक चिह्नों का अपने ढंग से प्रयोग कर उसे दैनिक जीवन से जोड़कर प्रस्तुत करते हैं।
2) गद्य, पद्य तथा अन्य पठित / अपठित सामग्री के आशय का आकलन करते हुए तथा गतिविधियों / घटनाओं पर बेझिझक बात करते हुए प्रश्न निर्मिति कर प्रश्नों के सटीक उत्तर अपने शब्दों में लिखते हैं।
3) किसी देखी-सुनी रचनाओं, घटनाओं, प्रसंगों, मुख्य समाचार एवं प्रासंगिक कथाओं के प्रत्येक प्रसंग को उचित क्रम देते हुए अपने शब्दों में प्रस्तुत करते हैं, उनसे संबंधित संवादों में रुचि लेते हैं तथा वाचन करते हैं।
4) संचार माध्यमों के कार्यक्रमों और विज्ञापनों को रुचिपूर्वक देखते, सुनते तथा अपने शब्दों में व्यक्त करते हैं। 5) प्रासंगिक कथाएँ/विभिन्न अवसरों, संदर्भों, भाषणों, बालसभा की चर्चाओं, समारोह के वर्णनों, जानकारियों आदि को एकाग्रता से समझते हुए सुनते हैं, सुनाते हैं तथा अपने ढंग से बताते हैं।
6) हिंदीतर विविध विषयों के उपक्रमों एवं प्रकल्पों पर सहपाठियों से चर्चा करते हुए विस्तृत जानकारी देते हैं।
7) भाषा की बारीकियों/व्यवस्था / ढंग पर ध्यान देते हुए सार्थक वाक्य बताते हैं तथा उचित लय-ताल, आरोह-अवरोह, हावभाव के साथ वाचन करते हैं।
8) अपनी चर्चा में स्वर व्यंजन, विशेष वर्ण, पंचमाक्षर, संयुक्ताक्षर से युक्त शब्दों एवं वाक्यों के मानक उच्चारण करते हुए तथा गद्य एवं पद्य परिच्छेदों में आए शब्दों को उपयुक्त उतार-चढ़ाव और सही गति के साथ पढ़ते हुए अपने शब्द भंडार में वृद्धि करते हैं।
9) हिंदी भाषा में विविध प्रकार की रचनाओं, देशभक्तिपरक गीत, दोहे, चुटकुले आदि रुचि लेते हुए ध्यानपूर्वक सुनते हैं, आनंदपूर्वक दोहराते तथा पढ़ते हैं।
10) दैनिक लेखन, भाषण-संभाषण में उपयोग करने हेतु अब तक पढ़े हुए नए शब्दों के प्रति जिज्ञासा व्यक्त करते हुए उनके अर्थ समझने के लिए शब्दकोश का प्रयोग करते हैं तथा नए शब्दों का लघुशब्दकोश लिखित रूप में तैयार करते हैं।
11) सुनी, पढ़ी सामग्री तथा दूसरों के द्वारा अभिव्यक्त अनुभव से संबंधित उचित मुद्दों को अधोरेखांकित करते हुए उनका संकलन करते हुए चर्चा करते हैं।
12) विविध विषयों की संबंधित संवादों का रुचिपूर्वक वाचन करते है तथा उनका आकलन करते हुए एकाग्रता से उपयुक्त विराम चिह्नों का उपयोग करते हुए सुपाठ्य- सुडौल, अनुलेखन, सुलेखन, शुद्ध लेखन करते हैं।
13) अलग-अलग कलाओं, जीवनोपयोगी वस्तुओं की प्रदर्शनी एवं यात्रा वर्णन समझते हुए वाचन करते हैं तथा उनको अपने ढंग से लिखते हैं ।
✳️ अध्ययन निष्पत्ती :-
इयत्ता सहावी, विषय-इंग्रजी
Learning Outecomes :-
1) Understands and enjoys simple songs, poems, skits, plays, stories etc.
2) Listens attentively to English programmes like news, interviews etc.
3) Understands English spoken in the surroundings.
4) Responds to announcements and instructions made in the class, school assembly and in familiar situations.
5) Recites and shares familiar songs, poems effectively.
6) Participates in activities in English like role play and dramatization.
7) Responds to oral messages, questions, enquiries etc appropriately.
8) Asks polite questions to seek information.
9) Describes people, places, processes etc.
10) Narrates a known story.
11) Develops presentation skills through live demonstration, elocution competitions, interviews, plays etc.
12) Reads aloud using proper pause, pace and volume.
13) Reads aloud poems and songs for enjoyment.
14) Reads children's literature with pleasure.
15) Reads silently with comprehension.
16) Reads to seek information from notice board, charts, tables and other graphic presentation.
17) Reads in order to obtain information.
18) Writes neatly and legibly.
19) Writes words/phrases a few sentences to dictation correctly.
20) Forms a set of instructions and questions.
21) Writes simple, informal messages, letters.
22) Writes detailed answers based on informative passages.
23) Writes a short and simple report based on a survey.
24) Attempts creative writing.
25) Refers to dictionary and printed and electronic reference materials to check meaning, spelling and usage etc.
26) Presents the main points or outline of a passage, story,etc.
27) Presents the given information in a graphic as well verbal form.
28) Makes notes for personal reference while reading/ listening to a text.
29) Translates simple and short texts.
30) Reads a book review.
31) Identifies the main parts of speech.
32) Gets acquainted with certain idioms & use familiaridioms in speech and writing.
33) Uses regular plural forms correctly.
34) Uses simple tense forms.
35) Understands simple word formation processes.
36) Identifies basic types of sentences exclamation, questions and commands/order).
37) Uses different forms of adverbs and adjectives.
✳️ अध्ययन निष्पत्ती :-
इयत्ता सहावी, विषय- गणित
1) विशिष्ट परिस्थितीत लसावि, मसाविचे उपयोजन करतात.
2) पूर्णाकांची बेरीज व वजाबाकीची उदाहरणे सोडवतात.
3) दैनंदिन जीवनातील पैसे, लांबी, तापमान इत्यादींचा अंतर्भाव असलेल्या परिस्थितींमध्ये व्यवहारी अपूर्णांक व दशांश अपूर्णांक वापरतात. उदा. साडेसात मीटर कापड, दोन ठिकाणांतील अंतर 112.5 किमी इत्यादी.
4) दैनंदिन जीवनात अपूर्णांकांचा संबंध येणाऱ्या परिस्थितीत साध्या आणि दशांश अपूर्णांकांचा वापर करतात.
5) सामान्यीकरण करण्यासाठी दिलेल्या परिस्थितीत चलाचा वापर विविध क्रियांसह करतात. उदा. x एकक व 3 एकक बाजू असलेल्या आयताची परिमिती 2 (x +3) एकक आहे.
6) विविध परिस्थितींत गुणोत्तरांचा वापर करून संख्यांची तुलना करतात. उदा. वर्गातील मुलींचे मुलांशी गुणोत्तर 3:2 आहे.
7) विविध शाब्दिक उदाहरण सोडवण्यासाठी एकमान पद्धत वापरतात. उदा. एक डझन वह्यांची किंमत देऊन 7 वह्यांची किंमत काढावयाची असताना, प्रथम 1 वहीची किंमत काढतात.
8) रेषा, रेषाखंड, कोन, त्रिकोण, चौकोन, वर्तुळ, इत्यादी. भौमितिक आकारांचे वर्णन भोवताली आढळणाऱ्या उदाहरणांच्या साहाय्याने करतात.
9) प्रात्यक्षिकाद्वारे कोनाची समज दर्शवतात.
10) भोवतालचे कोन ओळखतात, मापानुसार कोनांचे वर्गीकरण करतात, 45-90-180° असे कोन संदर्भासाठी घेऊन कोनाच्या मापाचे अंदाज करतात.
11) प्रात्यक्षिकाद्वारे रेषीय सममितीचे आकलन.
12) एका किंवा अधिक अक्षाभोवती सममित असणाऱ्या विमितीय आकारातील सममिती ओळखतात.
13) द्विमितीय आकारातील सममित आकृती (2-D) तयार करतात.
14) किरण, प्रतल, समांतर रेषा या मूलभूत संबोधांचे वर्णन करतात.
15) एकरेषीय बिंदू ओळखतात.
16) एकसंपात बिंदू ओळखतात.
17) दिलेल्या कोनाचा काढतात.
18) अपूर्णांकांचा गुणाकार व भागाकार करतात.
19) दैनंदिन व्यवहारातील लागणारा शेकडा नफा किंवा शेकडा तोटा काढतात.
20) त्रिकोणाचे कोनावरुन आणि बाजूंवरुन पडणाऱ्या प्रकार/ गटांमध्ये वर्गीकरण करतात. उदा. विषमभुज, समद्विभुज किंवा समभुज हे बाजूंवरुन पडणारे त्रिकोणाचे प्रकार इत्यादी.
21) गोल,घन, इष्टिकाचिती, वृत्तचिती, शंकू, यांसारख्या परिसरात आढळणाऱ्या त्रिमितीय वस्तू ओळखतात. 06.71.22 त्रिमितीय वस्तूच्या कडा, शिरोबिंदू आणि पृष्ठे यांची उदाहरणे देऊन वर्णन करतात.
23) परावर्तित सममितीची संकल्पना कागदाला घड्या घालून, कागद कापून व शाईचा डाग पाडून इत्यादीच्या साहाय्याने दाखवतात.
24) दिलेल्या / गोळा केलेल्या माहितीची मांडणी करतात. जसे की, मागील सहा महिन्यांत कुटुंबात विविध वस्तूंवर झालेल्या खर्चाची मांडणी सारणी आणि चित्रालेख / स्तंभ आलेखाद्वारे करतात आणि अर्थनिर्वचन करतात.
25) काही मूलभूत भौमितिक रचना करतात.
26) बहुभुजाकृती ओळखतात.
27) बँकेचे व्यवहार ओळखतात व सरळव्याज काढतात.
28) चौकोनाच्या बाजू व कोन ओळखतात.
29) त्रिकोणाचे काही गुणधर्म सांगतात.
30) एक चलातील समीकरणाची सोपी उदाहरणे सोडवतात.
31) विभाज्यतेच्या कसोट्या सांगतात.
✳️ अध्ययन निष्पत्ती :-
इयत्ता सहावी, विषय- विज्ञान
1) निरीक्षणक्षम वैशिष्ट्यांच्या आधारे (उदा. देखावा, पोत, कार्य, सुगंध, इत्यादी) पदार्थ आणि सजीव ओळखतात. जसे की वनस्पतिज तंतू, फुले.
2) गुणधर्म, संरचना व कार्य यांच्या आधारे पदार्थ आणि सजीव यांचे वर्गीकरण करतात, जसे की तंतू आणि धागा ; सोट मूळ आणि तंतुमय मूळ; विदयुत वाहक आणि विदयुत रोधक, इत्यादी.
3) निरीक्षणक्षम गुणधर्मांच्या आधारे पदार्थ, सजीव व प्रक्रिया यांचे वर्गीकरण करतात. उदा. विद्राव्य, अविद्राव्य, पारदर्शक, अर्धपारदर्शक, अपारदर्शक पदार्थ, प्रत्यावर्ती व अप्रत्यावर्ती बदल, झुडूप, झाडं, लता, वेल अशा वनस्पती, जैविक आणि अजैविक असे अधिवासाचे घटक, रेषीय, वर्तुळाकार, नियतकालिक अशी गती, इत्यादी.
4) जिज्ञासेतून निर्माण झालेल्या प्रश्नांची उत्तरे शोधण्यासाठी साध्या तपासण्या करतात. उदा. पशु चाऱ्यामध्ये कोणती पोषकतत्वे असतात? सर्वच भौतिक बंदल प्रत्यावर्ती असतात का? मुक्तपणे टांगलेला चुंबक विशिष्ट दिशेत स्थिर राहतो का ?
5) प्रक्रिया आणि घटना यांचा कारणांशी संबंध जोडतात. उदा. आहाराच्या कमतरतेमुळे उद्भवणारे आजार/ अभावजन्य विकार; वनस्पती व प्राण्यांचे त्यांच्या अधिवासानुसार अनुकूलन; प्रदूषकासह हवेची गुणवत्ता.
6) प्रक्रिया आणि घटना स्पष्ट करतात, उदा. वनस्पतीज तंतू प्रक्रिया; वनस्पती आणि प्राण्यामधील हालचाली; छाया निर्मिती ; सपाट आरशापासून प्रकाशाचे परावर्तन; हवेच्या घटकांचे बदलते प्रमाण; गांडूळ खत निर्मिती, इत्यादी.
7) भौतिक राशींचे मोजमाप करून SI एकक पद्धतीत व्यक्त करतात. उदा. लांबी.
8) जीव आणि विविध प्रक्रिया यांची नामनिर्देशित आकृती/ प्रवाह तक्ता काढतात. उदा. फुलाचे भाग; सांधे; गाळण प्रक्रिया; जलचक्र, इत्यादी.
9) परिसरातील साहित्य वापरून प्रारूपे तयार करतात व त्यांचे कार्य स्पष्ट करतात. उदा. पिनहोल कॅमेरा, परिदर्शक, विजेरी, इत्यादी.
10) शिकत असलेल्या वैज्ञानिक संकल्पनांचा दैनंदिन जीवनात वापर करतात. उदा. संतुलित आहारासाठी अन्नपदार्थांची निवड; पदार्थ वेगळे करणे; ऋतुमानानुसार योग्य कपड्याची निवड; दिशानिर्देशासाठी चुंबकसूचीचा (होकायंत्र) वापर; अतिवृष्टी, दुष्काळ परिस्थितीशी तोंड देण्यासाठी उपाययोजना सुचवतात.
11) पर्यावरणाचे संरक्षणासाठी प्रयत्न करतात. उदा. अन्ननासाडी कमी करणे, पाणी वापर, वीज वापर आणि कचरा निर्मिती कमी करण्यावर भर; पावसाच्या पाण्यावर जलपुनर्भरण; वनस्पतींची काळजी (वृक्षारोपण) घेणे; जागरूक राहणे, इत्यादी.
12) रचना, उपलब्ध स्रोतांचा वापर, नियोजन, इत्यादी बाबींमध्ये सर्जनशीलता प्रदर्शित करतात.
13) प्रामाणिकपणा, वस्तुनिष्ठता, सहकार्य, भय आणि पूर्वग्रह यांच्यापासून मुक्ती ही मूल्ये प्रदर्शित करतात.
14) विश्वातील विविध घटक जसे तारे, ग्रह, उपग्रह, लघुग्रह यांचे निरीक्षण करून त्यांचा तुलनात्मक अभ्यास करतात.
15) Internet, माहितीसंप्रेषणाची विविध साधने व तंत्रे वापरून विविध संकल्पना, प्रक्रिया यांची माहिती घेतात.
✳️ अध्ययन निष्पत्ती :-
इयत्ता सहावी, विषय- इतिहास
1) इतिहास आणि भूगोल यांचा सहसंबंध ओळखतात.
2) इतिहासाची विविध साधने ओळखतात आणि टने त्यांचा या काळातील इतिहासाच्या पुनर्लेखनासाठी उपयोग स्पष्ट करतात.
3) भारताच्या नकाशावर महत्त्वाच्या ऐतिहासिक स्थळांचे स्थान दर्शवतात.'
4) महत्त्वाची राज्ये, राजघराणी यांचे लक्षणीय योगदान स्पष्ट करतात. उदा., अशोकाचे आणि शिलालेख, गुप्तकालीन नाणी, पल्लवांची रथमंदिरे, इत्यादी.
5) प्राचीन काळातील व्यापक घडामोडी स्पष्ट करतो. उदा., शिकारी व अन्न गोळा करणारे हा टप्पा ते शेतीची सुरुवात. सिंधु संस्कृतीतील पहिली नगरे इत्यादी. एका ठिकाणच्या घडामोडीचा दुसऱ्या ठिकाणाशी संबंध जोडतात.
6) त्याकाळच्या लिखित साधनांमध्ये नमूद केलेल्या बाबी, घटना, व्यक्ती यांचे वर्णन करतात.
7) भारताचा भारताबाहेरील क्षेत्राशी आलेल्या संपर्काचा धर्म, कला, स्थापत्यशास्त्र इत्यादी क्षेत्रांवर झालेला परिणाम स्पष्ट करतात.
8) भारताचे सांस्कृतिक व वैज्ञानिक क्षेत्रांतील योगदान स्पष्ट करतात. उदा. खगोलशास्त्र, वैद्यकशास्त्र, गणित, धातुशास्त्र इत्यादी.
9) विविध ऐतिहासिक घडामोडींच्या संबंधी माहितीचे संश्लेषण करतात.
10) प्राचीन काळातील विविध धर्म आणि विचारपद्धती यांची मूलभूत तत्त्वे आणि मूल्ये यांचे विश्लेषण करतात.
11) मानवता आणि धर्मनिरपेक्षता हा सर्वश्रेष्ठ विचार आहे हे स्पष्ट करतात.
12) वैचारिक व सांस्कृतिक आदान-प्रदानाने मानवाचे ज्ञान अधिक समृद्ध होते हे समजून घेतात.
✳️ अध्ययन निष्पत्ती :-
इयत्ता सहावी, विषय- भूगोल
1) त्रिमितीवर होणाऱ्या अंशात्मक कोनाची कल्पना करतो.
2) अक्षवृत्त आणि रेखावृत्त ओळखतो. उदा., ध्रुव, विषुववृत्त, कटिबंध.
3) पृथ्वीगोल व नकाशात वृत्तांच्या आधारे स्थान व विस्तार दाखवतो.
4) हवा व हवामान यांतील फरक सांगतो.
5) तापमानावर परिणाम करणारे घटक सांगतो.
6) नकाशातील समतापरेषांच्या वक्रतेमागचे विचार करतो.
7) जगातील तापमान विभाग तापमान पट्ट्यानुसार स्पष्ट करतो.
8) तापमानाच्या अचूक नोंदी करून विवेचन करतो.
9) महासागर मानवासाठी कसा महत्त्वाचा आहे ते उदाहरणासह स्पष्ट करतो.
10) पृथ्वीगोल व नकाशावर महासागर दाखवतो.
11) खडकांच्या प्रकारानुसार फरक करतो.
12) खडकांचे प्रकार चित्रांच्या माध्यमातून ओळखतो.
13) महाराष्ट्रातील खडक प्रकार नकाशाचा वा सांगतो.
14) पृथ्वीवरील नैसर्गिक संसाधनांचे असमान वितरणाचे विश्लेषण करतो.
15) नैसर्गिक संसाधन व सजीवांचे अवलंबत्व स्पष्ट करतो.
16) नैसर्गिक संसाधनांचा योग्य वापर करण्याचे समर्थन करतो.
17) ऊर्जा साधनांचे वर्गीकरण करतो.
18) कोळसा आणि खनिज तेलासारख्या महत्त्वाच्या खनिजांचे वितरण नकाशात दाखवतो.
19) विविध मानवी व्यवसायांचे वर्गीकरण करतो.
20) विविध व्यवसायांमधील सहसंबंध सांगतो.
21) पृथ्वीगोल व नकाशातील फरक सांगतो.
22) पृथ्वीगोल व नकाशा यांचा वापर करतो.
23) व्यवसायांची माहिती क्षेत्रभेटीतून पडताळून पाहतो.
0 Comments